Meer personeel leidt niet per se tot betere verpleeghuiszorg

Voor ik dieper inga op dit nieuwsitem even een verduidelijking van de koptekst. Er staat leidt NIET PER SE tot….. En daar ben ik het mee eens. Meer is niet per se beter wanneer de mis en leiderschap verkeerd ingezet wordt. De zorg is in de loop der jaren flink veranderd en verbeterd in veel opzichten. Waar men gewend was dat elke bewoners elke dag gewassen MOET worden om goede zorg te leveren, zeggen we nu dat dit niet per se dagelijks MOET. Ik ken ouderen zat die helemaal niet van dat douchen houden, een washandje is wat hun betreft best. Wie zijn wij om te EISEN dat men moet douchen elke dag. Dit alles maakt dat je ook medewerkers moet hebben van diverse functies die elkaar scherp houden en vanuit diverse aspecten naar het welzijn en de zorg moeten kijken. Verpleegkundigen voor de wondzorg en medicatie, Verzorgenden voor de ADL en basiszorg, Welzijnsmedewerkers voor de dagbesteding en het algemene welzijn. Door de juiste mix en motivaties bij de diverse medewerkers krijg je de kwalitatief beste zorg. Bij een tekort aan diversiteit raak je een stuk kwaliteit kwijt.

Maar ik ben het met Hugo Borst eens dat er nu op heel veel plekken te weinig medewerkers worden ingezet. Hierdoor raken medewerkers overbelast, gaat de kwaliteit naar beneden. En bij overbelasting van medewerkers van welke functie dan ook gaat het welzijn ook naar beneden. Immers wanneer je met tegenzin naar je werk gaat omdat de werkdruk te hoog is zal deze negativiteit zich op bewoners afgeven. Net wat minder knuffels, grapjes, liefde, geduld dan wanneer medewerkers niet over belast zijn.

In de zorg verwachten we nu ook meer samenwerking met de mantelzorgers. Vroeger werd er niets verwacht van de mantelzorgers, aan de ene kant fijn dat mantelzorgers niet belast werden, anderzijds een gemiste kans voor goede samenwerking tussen zorg en mantelzorg. Veel mantelzorgers voelde zich ook niet welkom om mee te helpen, veel medewerkers hadden het idee dat zij de meeste kennis in huis hadden. Gelukkig is dat nu wel anders! Dat we nu mantelzorgers meer inzetten ervaar ik als een positieve verbetering. Zo heb ik op diverse settings samengewerkt met mantelzorgers die hielpen bij activiteiten en uitstapjes, ondersteunde bij bewoners die zorg weigerde (veel prettiger voor de bewoner) en bijvoorbeeld koken voor kleinschalig wonen. En de bewoner heeft tegelijkertijd vaker visite en meer bekende gezichten om zich heen.

Deze nieuwe manieren van werken, waarbij we gebruik maken van de kennis, kwaliteiten en samenwerking van medewerkers, bewoners en mantelzorgers vereist een andere manier van leidinggeven. Een waarbij men de kaders uitzet en binnen die kaders zoveel mogelijk ruimte biedt aan een ieder om zichzelf en de omgeving te ontplooien en verbeteren. Een manager die ondersteunt en daar waar nodig duidelijkheid biedt. Het vraagt om een werkplek waar een open communicatie een vereiste is en men in staat is tot het geven en ontvangen van feedback. Mijn inziens zijn meewerkende managers de meest voor de hand liggende keuze hierin. Zij kunnen het goede voorbeeld geven en tegelijkertijd de problemen op de werkvloer ervaren, coaching on the job geven.

Meer geld en meer personeel zorgt niet automatisch voor betere verpleeghuiszorg. Leiderschap en een goede personeelsmix zijn belangrijker. Dat zegt Jan Hamers, hoogleraar ouderenzorg aan de Universiteit Maastricht.

Jan Hamers: ‘Bevlogenheid van leiders bepaalt vaak succes verpleeghuizen.

In de discussie rond de verpleeghuiszorg de afgelopen weken klonk al gauw de roep om meer personeel. Arts en filosoof Bert Keizer riep op om artsen en verpleegkundigen in verpleeghuizen veel beter te belonen. Sportjournalist Hugo Borst wijt de slechte zorg bij Laurens, waar zijn moeder verblijft, aan te weinig personeel. In diezelfde week verscheen ook het rapport Meer is niet per se beter van de Universiteit Maastricht naar de relatie tussen de personeelsbezetting en de kwaliteit van zorg. De conclusie staat haaks op de roep om meer handen aan het bed: dat leidt niet automatisch tot betere zorg.

Roep om meer personeel is begrijpelijk
Hoogleraar ouderenzorg Jan Hamers had de roep om meer geld en personeel wel verwacht. Hij begrijpt het ook wel. ‘Iedereen wil een eenvoudige oplossing. Maar wij hebben geen verband kunnen ontdekken tussen meer personeel en betere kwaliteit van zorg.’ De vergelijking met privéklinieken voor rijke ouderen vindt Hamers niet eerlijk. ‘Ja, als iedereen net als prinses Juliana destijds een privéverpleegkundige heeft die 24 uur beschikbaar is, dan lijkt het probleem opgelost. Maar het is niet realistisch om het gemiddelde verpleeghuis daarmee te vergelijken. Zo hebben we in Nederland de zorg qua bekostiging niet georganiseerd.’

Meer personeel = meer vastbinden
De roep om meer personeel speelde enkele jaren geleden ook in de discussie rond het vastbinden in verpleeghuizen. ‘Verpleeghuizen stelden dat ze daar pas mee konden stoppen als er meer personeel was. Maar wat bleek uit ons onderzoek? Meer personeel leidt juist tot meer vastbinden. Het had veel meer te maken met de visie op zorg, hoe medewerkers ouderen bejegenen en hoe huizen de zorg organiseren.’

Bevlogenheid leiders
Opvallend blijft dat er verpleeghuizen zijn die met een vergelijkbaar budget veel betere resultaten behalen dan andere. Waarom kopiëren andere huizen die succesformule dan niet? Maar zo simpel is het niet. Het succes van individuele verpleeghuizen is volgens Hamers vaak te danken aan de bevlogenheid van de leiders. ‘Die zijn helemaal doordrongen van een bepaalde visie. En ze weten die ook over te brengen op alle niveaus in de organisatie. Een goed voorbeeld van een nieuw initiatief is de Reigershoeve in Heemskerk. Kopiëren is niet makkelijk omdat de passie van de mensen en het leiderschap door de hele organisatie een succesfactor is.’

Traditionele verpleeghuiszorg
De traditionele verpleeghuiszorg doet er goed aan kritisch naar de eigen manier van werken te kijken. Medewerkers werken daar vaak nog systematisch de kamers af om iedereen wakker te maken en te douchen. ‘Dat hebben ze zo geleerd op de opleiding. “Ik heb pas een voldaan gevoel als ik vijf mensen voor de lunch heb gewassen”, hoorde ik een verzorgende zeggen. In veel verpleeghuizen rennen medewerkers heel hard om alles te regelen zoals dat is bedacht. Maar waarom kunnen bewoners niet uitslapen?’ Een ander verbeterpunt vormt de inzet van mantelzorgers. Familieleden zijn gewend om allerlei zaken te doen, maar bij opname in een verpleeghuis mag dat soms niet meer en neemt het verpleeghuis alles uit handen.

Lückerheide
Een goed voorbeeld van een geslaagde verandering in de reguliere zorg is verpleeghuis Lückerheide in Kerkrade. ‘Toen ik daar twintig jaar geleden kwam, stonk het er naar urine, hoorde je bewoners schreeuwen en rende het personeel over de gangen. Nu ruikt het er prettig, dragen medewerkers geen uniform meer, worden bewoners niet meer vastgebonden en zijn ze rustig. De directeur weet wat er speelt op de werkvloer en wordt op handen gedragen. Ik leid buitenlandse gasten hier vaak rond. Het valt hen op hoe goed de sfeer er is. Ze hebben ook onorthodoxe oplossingen. Er is een afdeling met alleen Korsakov-patiënten. Die doen vrijwillig onder leiding van een tuinman het tuinonderhoud. Dat geeft een zinvolle dagbesteding en scheelt ook weer geld.’

Meer hbo-verpleegkundigen
Het rapport constateert dat verpleeghuizen te veel leunen op laagopgeleid personeel. Maar alleen inzetten op meer hbo-verpleegkundigen, is niet voldoende. Meer verpleegkundigen op de werkvloer helpt wel om leiderschap door de hele organisatie te verspreiden. ‘Het gaat om een goede mix van handen, hart en hoofd’, aldus Hamers.

Meer personeel leidt niet per se tot betere verpleeghuiszorg

‘Meer personeel leidt niet per se tot betere verpleeghuiszorg’

Geef een reactie Reactie annuleren